Een leefloon in België is onvoldoende hoog om een menswaardig bestaan te verzekeren. Een voldoende hoog inkomen is een noodzakelijke voorwaarde om uit de armoede te geraken.

Wanneer is iemand arm?

Uit onderzoek blijkt dat een leefloon in België onvoldoende hoog is om een menswaardig bestaan te verzekeren. Het netto inkomen van iemand die recht heeft op een leefloon is te laag om armoede te voorkomen. Maar wanneer is iemand arm? De armoedegrens die in het onderzoek wordt gebruikt wordt de relatieve armoederisicodrempel genoemd. Volgens de deze drempel is iemand arm wanneer het (equivalent netto) huishoudinkomen lager ligt dan 60% van het mediaan (equivalent netto) huishoudinkomen.

Referentiebudgetten

Een onderzoek rond referentiebudgetten gaat na hoeveel gezinnen minimaal nodig hebben om volwaardig te kunnen participeren aan de samenleving. Wanneer ze het netto inkomen van mensen met een leefloon vergelijken met de hoogte van de referentiebudgetten concluderen ze dat het leefloon voor de meeste gezinnen niet volstaat om hun noodzakelijke kosten te dekken. Er moet rekening mee worden gehouden dat de referentiebudgetten een ondergrens aangeven omdat de budgetten worden berekend voor gezinnen in ideale omstandigheden: goede gezondheid, juiste vaardigheden, voldoende geïnformeerd,… In 2015 kwam een alleenstaande, private huurder met een leefloon ongeveer 430 euro per maand te kort en voor een koppel met twee kinderen liepen de tekorten zelfs op tot ongeveer 960 euro per maand. Na het betalen van het grote aandeel vaste kosten (vooral voor huurders op de privémarkt) blijft er te weinig over om van te leven. De tekorten zijn het hoogst voor koppels met kinderen omdat hun leeflonen even hoog zijn als voor een eenoudergezin. Wanneer gezinnen sociale huur betalen verbetert hun situatie omdat de kosten sterk dalen, maar zelfs dan blijven de leeflonen in de meeste gevallen te laag.

Voldoende hoog inkomen

Onderzoek toont aan dat een voldoende hoog inkomen een noodzakelijke voorwaarde is om uit de armoede te geraken. Lange tijd moeten rondkomen met een te laag inkomen vraagt veel energie en kan zorgen voor gedwongen kortetermijndenken en zelfs verminderde cognitieve capaciteiten. Zo kunnen mensen in een neerwaartse spiraal terecht komen en wordt het moeilijk om aan de armoede te ontsnappen. Het beleid moet dus zowel inzetten op het verhogen van de leeflonen, als op het garanderen van de toegang tot en het verlagen van de kostprijs van noodzakelijkheden zoals huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg. Indien we geen werkloosheidsvallen willen creëren, zullen ook de inkomens uit laagbetaalde jobs moeten stijgen.

Bijdrage door Tess Penne

In de pers

Menswaardig leven met een minimuminkomen? (CEBUD)

Video: Neparmoede (De avondshow met Arjen Lubach, 3 maart 2022)